„Ślachetne zdrowie, Nikt się nie dowie,
Jako smakujesz, Aż się zepsujesz.”
Jan Kochanowski
W efekcie podjętej współpracy z Instytutem Zdrowia Publicznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego młodzież naszego Liceum została zaproszona na cykl wykładowy do auli uczelni. Spotkanie zapoczątkowała mgr Sylwia Wójcik, która uświadomiła zebranym czym jest zdrowie publiczne oraz jaką rolę w jego badaniu i późniejszej ochronie spełnia Wydział Nauk o Zdrowiu UJ, a także przedstawiła ofertę studiów realizowanych w odwiedzanej placówce, która wykształciła w swoich murach między innymi kilku Ministrów ds. Zdrowia i szczyci się szeroką współpracą z instytucjami naukowymi na całym świecie, umożliwiając swoim studentom odbywanie praktyk zagranicznych w Niemczech, Danii, Holandii, Norwegii i na Litwie.
W specjalnie dedykowanych wykładach uczniowie pogłębiali swoja wiedzę na temat profilaktyki zdrowia i epidemiologii chorób. Wśród wybranych prelekcji znalazły się: „O szkodliwości e-papierosów”, „Związek żywienia i występowania chorób przewlekłych dietozależnych”, „Ruch antyszczepionkowy – szczepić się czy się nie szczepić?” i „O fascynacji epidemiologią chorób niezakaźnych”.
Podczas wystąpienia dotyczącego e-papierosów, mgr Anna Tubek zaprezentowała słuchaczom historię powstania elektronicznych papierosów, skalę ich stosowania wśród młodych ludzi, przyczyny sięgania po tą używkę przez młodzież i dorosłych, regulacje prawne związane ze stosowaniem oraz zagrożenia wynikające ze stosowania e-papierosów dla zdrowia palacza zarówno czynnego, jak i biernego. Młodzież uświadomiła sobie, że w e-papierosach znajdują się potencjalnie szkodliwe metale i mikroelementy, jak: glin, chrom, miedź, antymon i cynk oraz kancerogenne: ołów, chrom, nikiel, mangan i kadm. E-liquidy zawierają także inne szkodliwe substancje, do których zalicza się: formaldehyd, acetaldehyd, aldehyd propionowy i krotonowy. Główną jednak zawartość stanowi nikotyna, która jest nie tylko przyczyną uzależnienia, ale i rujnuje zdrowie stosującemu. Wbrew powszechnym opiniom, okazało się, że płyny aromatyzowane (smakowe) zawierają potencjalnie więcej szkodliwych substancji, niż pozbawione aromatów. Uczniowie dowiedzieli się również o zależności między stosowaniem elektronicznych papierosów i przypadkami nowo zdiagnozowanej astmy, a także zaostrzenia przebiegu rozmaitych chorób. Po takim wykładzie każdy długo zastanowi się podejmując decyzję o tym, czy warto sięgnąć po papierosa, nawet jeśli to „tylko” e-papieros, gdyż „Zło to zło. Mniejsze, większe, średnie, wszystko jedno, proporcje są umowne a granice zatarte (…) Jeżeli mam wybierać pomiędzy jednym złem a drugim, to wolę nie wybierać wcale” (Geralt z Rivii, „Mniejsze zło”).
W kolejnym wykładzie dr nauk medycznych Beata Piórecka wykazała związek żywienia z pojawianiem się licznych chorób uwarunkowanych dietą. Zaprezentowana została definicja otyłości: prostej i wtórnej, porównano fizjologiczną zawartość tłuszczu w organizmie kobiety i mężczyzny oraz wpływ metabolizmu tkanki tłuszczowej na występowanie przewlekłej reakcji zapalnej, skutkującej uszkodzeniem DNA i rozwojem chorób nowotworowych. Wykazano, w jaki sposób spożywanie odpowiedniej ilości warzyw i owoców może chronić nas przed pojawieniem się chorób układu krążenia i nowotworowych. Wśród żywności o działaniu przeciwzapalnym pojawiły się: czosnek, błonnik, karotenoidy, kwasy omega-3, przyprawy, flawonoidy, imbir, magnez i zielona herbata. Zwrócono uwagę na konieczność ograniczania spożycia czerwonego mięsa, cholesterolu i słodyczy. Przedstawiono zmodyfikowaną piramidę zdrowego żywienia i aktywności fizycznej, która leży u podstaw profilaktyki chorób dieto zależnych, a dla zainteresowanych podano adres strony Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej https://ncez.pl/, gdzie można znaleźć informacje dotyczące zbilansowanego żywienia.
Tematykę ruchu antyszczepionkowego podjęły w swoim wystąpieniu studentki I roku Wydziału Nauk o Zdrowiu, które śledząc historię rozwoju szczepień ochronnych począwszy od ich odkrywcy Edwarda Jenera, (14 maja 1796 r. dokonał zaszczepienia materiałem zakaźnym ospy krowianki ośmioletniego chłopca Jamesa Philipsa), poprzez wykazującego (na podstawie sfałszowanych wyników badań) związek szczepień MMR i występowaniem u dzieci autyzmu, Andrew Wakefielda, Marka i Dawida Geierów ( podjęli próbę udowodnienia związku tiomersalu z autyzmem prowadząc badania we własnej piwnicy), aż do współcześnie występującego ruchu antyszczepionkowego. Prelegentki zwróciły uwagę na dobrodziejstwa związane ze stosowaniem szczepień ochronnych, którym podlegają dzieci i młodzież w oparciu o skonstruowany kalendarz szczepień, zyskując ochronę przed śmiertelnymi i groźnymi dla zdrowia chorobami, jak przykładowo: polio, świnka czy ospa. Wykazały również zmniejszenie ryzyka powikłań chorobowych przez osoby szczepiące się, a także wyjaśniły pojęcie odporności zbiorowej, wynikającej ze szczepień indywidualnych, które stosowane na skalę masową w określonej populacji zapobiegają rozprzestrzenianiu się choroby zakaźnej, chroniąc również osoby nieszczepione, a poprzez to zmniejszają liczbę zachorowań w całej grupie. W świetle powyższego, nie pozostaje nic innego, jak tylko: szczepić się!
W ostatnim wykładzie dr Magdalena Kozela dzieliła się swoją fascynacją epidemiologią chorób niezakaźnych. Tłumacząc epidemiologię jako badanie chorób w populacji zaprezentowała różnicę między chorobami zakaźnymi a niezakaźnymi w oparciu o występowanie czynnika zakaźnego. Wskazała na główne przyczyny zgonów w Polsce, do których należą: choroby układu krążenia, nowotwory złośliwe oraz urazy i zatrucia. Zaprezentowała odkrycia naukowe, w oparciu o które na przestrzeni ostatnich 50 lat wykazano, że: palenie papierosów i podwyższone stężenie cholesterolu zwiększa ryzyko zawału serca, aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko otyłości i zawału serca, wysokie ciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko udaru mózgu, a otyłość zwiększa ryzyko niewydolności serca. Odniosła się także do badań prowadzonych w Instytucie Zdrowia nad wpływem czynników psychospołecznych na stan zdrowia, w których wykazano, że osoby o dużym poczuciu kontroli (cecha, która odzwierciedla stopień w jakim jednostka ma przekonanie, że panuje nad swoją sytuacją i posiada umiejętności, które może wykorzystać aby doprowadzić do oczekiwanego rezultatu) żyją dłużej, niż posiadające niski stopień kontroli. Jak wiele więc może zdziałać potęga naszego umysłu!
Młodzież z ogromnym zainteresowanie wysłuchała wszystkich wystąpień, zyskując dawkę życiowej wiedzy i wiele informacji do przemyślenia, które mogą wpłynąć na podejmowane przez nią decyzje już teraz, ale także w przyszłości.
Beata Sobocińska
Najnowsze komentarze