„Zbyt wcześnie przeciął los jego natchnioną działalność jako badacza i nauczyciela … dzierżmy wysoko jego wzór i dzieło”.
Albert Einstein
„POD PRZEWODNIĄ GWIAZDĄ NAUKI”
We wrześniu mięło sto lat od śmierci wybitnego polskiego fizyka, Mariana Smoluchowskiego. Dla uczczenia tej rocznicy Polskie Towarzystwo Fizyczne ogłosiło rok 2017 Rokiem Smoluchowskiego. Pamięć uczonego została także uhonorowana specjalną uchwałą przyjętą przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej, w której między innymi podkreślono jego umiłowanie Polski, w tym wielki szacunek dla języka, przyrody i kultury polskiej. Wśród wielu elementów obchodów Roku Smoluchowskiego znalazła się czasowa wystawa „Pod przewodnią gwiazdą nauki” zorganizowana wspólnie przez Muzeum oraz Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego, którą mieli okazję zwiedzić uczniowie klasy Ib. Została na niej przedstawiona działalność naukowa, społeczna, a także życie prywatne Smoluchowskiego. Po ekspozycji młodzież oprowadzał dr Maciej Kluza, niezwykle barwnie prezentując postać naukowca, który prawdopodobnie jedynie z powodu przedwczesnej śmierci (umarł na dyzenterię w wieku 45 lat), nie dostał Nagrody Nobla za prace teoretyczne dotyczące koloidów. Pomimo tego trzy takie nagrody, nadane w pierwszej połowie XX wieku, związane były ściśle z osiągnięciami Mariana Smoluchowskiego: w 1926 roku otrzymał ją R. A. Zsigmondy (z chemii), a w 1927 roku J.B. Perrin (fizyka) i T. Svedberg (chemia). Marian Smoluchowski był jednym ze współtwórców kinetycznej teorii materii. W 1904 roku, wbrew powszechnie obowiązującej opinii, przedstawił argumenty potwierdzające możliwość obserwacji fluktuacji wielkości fizycznych spowodowanych ziarnistą strukturą materii. Na tej podstawie wyjaśnił (wraz z Albertem Einsteinem) zjawisko ruchów Browna, co przyczyniło się do ostatecznego zaakceptowania przez społeczność naukową realnego istnienia atomów. Uczniowie mieli możliwość osobistego zaangażowania się w doświadczenie ilustrujące ten problem.
Na wystawie zgromadzono kilkaset eksponatów związanych z życiem genialnego, wszechstronnie utalentowanego fizyka, który był również zapalonym alpinistą i taternikiem. Wbrew upływowi czasu dokonania naukowe Smoluchowskiego są wciąż aktualne, a jego prace naukowe tylko w XXI wieku cytowane były w literaturze naukowej blisko 8000 razy. Młodzież z zachwytem i oczarowaniem przechadzała się po salach tchnących wielkością nauki i sławy, pasji i rozległych zainteresowań Mariana Smoluchowskiego, przenosząc się w odległe stulecie, które nagle ożyło w opowieści przewodnika.
Beata Sobocińska
Najnowsze komentarze