„A czy znasz ty, bracie młody, Te najmilsze dla Polaków Szarej Wisły senne wody I nasz stary, polski Kraków?”
Tadeusz Boy- Żeleński
47. EDYCJA spacerów
ZDOBYWAMY ODZNAKĘ PRZYJACIELA KRAKOWA
już rozpoczęta!
W sobotę, 3 listopada reprezentacja naszej szkoły udała się na wędrówkę po Cmentarzu Rakowickim. Tematem wycieczki były Damy dawnego Krakowa, których sylwetki zostały malowniczo opisane przez panią przewodnik w 100- lecie praw wyborczych dla kobiet.
Trasa wycieczki zainicjowana została tablicą upamiętniającą pochówek pierwszej obywatelki miasta, 19-letniej Apolonii Bursikowej z Lubowieckich. Tuż przy głównej bramie cmentarnej spoczywają kolejne kobiety – Izabella i Helena Bnińskie, znane ze swych patriotycznych cnót. Nieopodal znajduje się grób Józefy Bendowej – matki Heleny Modrzejewskiej, spoczywającej na tym samym cmentarzu. Wśród wybitnych postaci wiele jest znanych artystek i arystokratek. Leży tu, zmarła na gruźlicę aktorka Helena Greczyńska, mistrzyni słowa na scenie – Antonina Hoffmann, a także Jadwiga z Mikołajczyków – Rydlowa (panna młoda z „Wesela”). Odnajdujemy szczątki Felicji Wężykowej (żony Franciszka – budowniczego gmachu Towarzystwa Naukowego Krakowskiego), Matyldy Wodzickiej, Teresy Seifert (zmarłej w połogu po wydaniu na świat drugiego syna) czy Elizabeth Jenny (żony byłego właściciela browaru przy ul. Lubicz). Damą mogła zostać też 2-letnia Ludka Królikowska, która życie swe straciła wraz z siostrami Janowskimi w wyniku wybuchu prochu podczas Wiosny Ludów. W czasie bombardowania Austriaków na ulicach Krakowa zginęła m.in. Józefa Pokutyńska, na której grobie widnieje kompozycja Konstantego Laszczki – Anioł Zemsty. Natomiast Scholastyka z Jamontów Mackiewiczowa brała udział w walkach w Wilnie. Jako nauczycielka i przełożona pensji zasłużyła się Karolina Krynicka, która, jak głosi epitafium:
„Modlitwą i pracą pełną poświęcenia,
Do skarbów nauki wiodła pokolenia
Stąpając po cierniach w pokorze i skrusze,
Siała miłość Polski w młodociane dusze
W dniach boju za wolność gojąc rany bliźnie
Służyła gorąco Bogu i Ojczyźnie.”
W kaplicy spoczywa jej fundatorka Anna Helclowa, która (wraz z mężem Ludwikiem) w znacznym stopniu sfinansowała także budowę Szpitala Dziecięcego im. św. Ludwika oraz Domu Ubogich. Do powstania rzeczonego szpitala przyczyniła się również spoczywająca na tym cmentarzu księżna Marcelina Czartoryska, znana ze swej działalności dobroczynnej polska pianistka i mecenas sztuki.
Nekropolia chowa także poetki, jak Anna Libera Krakowianka czy nasza noblistka Wisława Szymborska ( lecz to już postać współczesna). Spoczywa tu także Teodora Matejkowa (żona Jana Matejki i matka ich 5-ciorga dzieci). Odnaleźć można grób rzeźbiarki Antoniny Rozniatowskiej oraz dramatopisarki, poetki i przyrodniczki, Marceliny Kulikowskiej , która będąc teistką została zwolniona z funkcji nauczycielki i popełniła samobójstwo strzelając sobie w serce.
Te i inne historie kobiece skrywa w sobie publikacja Karoliny Grodziskiej „Krakowianki zapomniane. O niezwykłych paniach pochowanych na Cmentarzu Rakowickim 1803-1920, której lekturę polecam.
Odwiedzane przez nas groby opatrzone były tablicami o niecodziennym charakterze, przedstawiającymi walory i zasługi kobiet, które odeszły do wieczności. Wiele nagrobków to istne arcydzieła sztuki rzeźbiarskiej, zbudowane z cennego kruszca, wysublimowane
w formie, inne – proste i skromne, lecz pozostawiające pamięć o wspaniałych kobietach, które tworzyły swoją i naszą wspólną historię.
Beata Sobocińska
Najnowsze komentarze